Psikoteknik Raporu Nedir, Nasıl ve Nereden Alınır?
Psikoteknik raporu, sürücüler ve riskli işlerde çalışanlar için zorunlu hale gelen bir belgedir ve kişilerin zihinsel ve psikomotor becerilerinin değerlendirilmesi amacıyla düzenlenir. Psikoteknik merkezlerinden alınan bu belge ile kişinin belli koşullarda uygun araç sürüş yapıp yapamayacağı belirlenir.
Psikoteknik raporu nedir? Psikoteknik raporu neden istenir ve ne işe yarar? Psikoteknik raporu nereden ve nasıl alınır? Psikoteknik belgesi kaç yıl geçerlidir? 2025 itibarıyla psikoteknik raporu ücreti ne kadardır? Gibi soruları cevaplandıracağız.
Psikoteknik Raporu Nedir?
Psikoteknik raporu, bir kişinin zihinsel ve psikomotor becerilerinin değerlendirilmesine yönelik yapılan psikoteknik testlerin sonuçlarını içeren belgedir. Özellikle ticari araç sürücülerinin ve iş güvenliği açısından önemi olan meslek gruplarının alması gereken bir rapordur. Bu rapor, genellikle bir uzman psikolog veya iş güvenliği uzmanı tarafından uygulanır ve kişinin belli bir mesleği icra edip edemeyeceğine dair bilgi verir.
Makam şoförleri, otobüs ve dolmuş şoförler, vatman ve makinistler, kamyon şoförleri, şehirlerarası uzun yol otobüs şoförleri ve ambulans şoförleri, psikoteknik belgesi almak zorundadır. Sadece ticari araç kullanıcıları değil, ehliyet geri alımlarında da bu belgeye ihtiyaç duyulmaktadır. Hız sınırını aşan, çakarlı araç kullanarak, drift yaparak, alkol nedeniyle veya 100 ceza puanını doldurarak ehliyetine el konulan sürücülerin psikoteknik raporu almaları zorunludur.
Psikoteknik Raporu Neden İstenir? Ne İşe Yarar?
Özellikle ağır vasıta şoförlerinin ve ticari araç sürücülerinin iş için uygun olup olmadığının tespiti için psikoteknik raporu istenir. Psikoteknik raporu alabilmek için bireyin bu testlere katılması ve belirlenen yeterlilik kriterlerini karşılaması gerekir. Bu testler, uzman psikolog veya iş güvenliği uzmanı tarafından uygulandıktan sonra kişinin o mesleği icra edip edemeyeceğine dair karar verilir. Bu rapor olmadan kişiler meslekten men edinebilir ve ceza alabilir.
Psikoteknik Raporu Nasıl ve Nereden Alınır?
Sağlık Bakanlığı’na bağlı psikoteknik merkezlerinden psikoteknik belgesi alınabilir. Kişi, bulunduğu şehirdeki yetkili merkezler listesine bakarak, bu onaylı merkezlerden birinden randevu alabilir ve randevu gününde ilgili merkeze giderek psikoteknik testlerine girebilir.
Ticari araç sürücülerinin psikoteknik sınavına girebilmeleri için; ehliyet fotokopisi, nüfus cüzdanı/T.C. kimlik kartı fotokopisi ve eğer ehliyet iadesi için başvuruyorlarsa ceza tutanağının fotokopisi gerekmektedir.
Bu sınavlarda dikkat, reaksiyon süresi, el-göz koordinasyonu, karar verme gibi psikomotor ve zihinsel yetenekler ölçülür. Yaklaşık 1 saat süren testte görüntü ve ses kaydı yapılmaktadır. Uzman psikolog eşliğinde bilgisayar destekli bir test sitemi kullanılarak; güvenli araç kullanımı için gereken dikkat, hafıza, hız-mesafe tahmini, el-ayak koordinasyonu, saldırganlık, tepki hızı gibi çeşitli zihinsel ve psikomotor beceri düzeyleri test edilir. Test sonuçları detaylı bir rapor halinde sunulur ve bu raporda, kişinin hangi alanlarda güçlü veya zayıf olduğu ve sürüş açısından risk taşıyıp taşımadığı belirtilir. Böylelikle kişinin mesleki olarak sürücü yeterliliğini olup olmadığı tespit edilmiş olur.
Buna ek olarak devlet hastaneleri veya özel hastanelerde kişi psikiyatri muayenesinden geçmelidir. Bir teşhis konulmadığı takdirde kişi, psikoteknik raporunu elde edebilir ve ilgili mesleği icra edebilir.
Psikoteknik Raporu Kaç Yıl Geçerlidir?
Psikoteknik raporunun geçerlilik süresi 5 yıldır. 5 yıl sonunda kişi, psikoteknik raporunu yeniletebilmek için tekrar testlere girmelidir. Raporun süresinin uzatılması gibi bir durum söz konusu değildir. Psikoteknik raporunun süresini geçiren kişilere ceza verilmektedir.
Psikoteknik Raporu Ücreti 2025
2024 yılında 2.000,00 TL olarak uygulanan psikoteknik testi rapor ücreti %50 oranında zamlanarak, 1 Ocak 2025 tarihi itibariyle 3.000,00 TL oldu. Ancak kişi psikoteknik testine el konulan ehliyetini geri almak için giriyorsa, ehliyet geri alım için psikoteknik rapor ücreti 3.500,00 TL’dir.
Psikoteknik raporu, trafikteki güvenliği artırmak ve iş güvenliği standartlarını sağlamak amacıyla zorunlu tutulan önemli bir değerlendirme aracıdır. Sürücülerin ve çalışanların zihinsel ve fiziksel yeteneklerini test ederek, tehlikeli durumlara karşı ne kadar hazır olduklarını ortaya koyar. Yetkili merkezlerde yapılan bu testler, sürüş ya da mesleki performansı etkileyebilecek eksiklikleri belirleyerek gerekli önlemlerin alınmasına olanak tanır. Dolayısıyla, psikoteknik raporu hem bireysel hem de toplumsal güvenliği sağlama açısından büyük bir rol oynar. Psikoteknik belgesi, bir tür mesleki yeterlilik belgesi olarak kabul edilir ve bu belge sayesinde birçok sürücü, bu alanda para kazanma ve istihdam fırsatlarından yararlanma imkânı bulur. Aracı kullanan bireylerin gerekli yeteneklere sahip olmaları, daha güvenli ve konforlu bir ulaşımın sağlanmasına yardımcı olur.